NIJKERKERSTRAAT

Bij Koninklijk Besluit van 9 maart 1827, nr. 187, werd concessie verleend tot aanleg van een straatweg langs de toenmalige Zuiderzeę van Hoevelaken naar Katerveer. De straatweg diende om de verbinding van Holland naar Friesland te verbeteren. Tegelijk zou een groot aantal dorpen langs de noordwest-kant van de Veluwe worden ontsloten. De totaal-kosten van de aanleg van de straatweg bedroegen f 700.000,--, waarvan het rijk f 200.000,-- voor zijn rekening nam. Voorts zou het rijk voor het onderhoud zorgdragen. Het overblijvende bedrag van f 500.000,-- zou worden geleend. De belanghebbende gemeentebesturen zouden de rente en aflossing moeten garanderen. De dekking zou moeten bestaan uit de opbrengst van de tollen. Wat de garantie betreft was een verdeling gemaakt: Nijkerk 21%, Putten 9%, Ermelo 9%, Harderwijk 32%, Doornspijk 4%, Elburg 18% en Oldebroek 7%.

De gemeenten gingen akkoord met de garantstelling in het vertrouwen dat de tollen zoveel zouden opbrengen, dat op de duur de tekorten daaruit zouden terugkomen.

MAANDSTAAT OVER DE MAAND MEI 1858.

Opbrengst der Tollen, op den Straatweg langs de Zuiderzee, tusschen het Katerveer en de Doornheg.

Gabel	PLAATSEN DER GABELLEN	MAAND MEI.
		1858. 5 weken	1857. 4 weken
No. 2	Bij Pannenhuis	123,985	88,26
No. 3	Aan de Muis	120.50	95.23
No. 4	Bij Bijstein	73,63	69,16
No. 5	Bij Groevenbeek	61,235	44,084
No. 6	In Tonsel	89,49	63,78
No. 7	Voor Harderwijk	114,52	70,965
No. 8	In Hulshorst	62,305	41,755
No. 9	Aan den Vreeweg.	52,285	40,64
No. 10	Aan het Ronde kruis	87,015	60,43
No.11	Bij Altena	77,795	51,78
No. 12	Aan den Oosterwolder weg	72,975	59,66
No. 13	Aan den Kamper weg	67,545	52,965
No. 14	Aan den Hildijk	53,865	34,63
Abonnement dilig. Van Floor	158,33	158,33
Abonnement dilig. Van Gend en Loos	175,00	175,00
	TOTAAL	1390,47	1098,28

In werkelijkheid rustten de tekorten zwaar op de gemeentebesturen. Jaarlijks moesten zeer hoge bedragen worden bijgelegd. Wat deze gemeente betreft bleek in 1860 in totaal al sinds de aanleg een bedrag van f 28.907,72 te zijn uitgetrokken en in dat jaar verwachtte men dathet nog wel 30 jaar zou duren eerdat het tekort zou zijn opgehouden en inkomsten uit de tollen zouden "terugstromen". Ruim dertig jaar later bleek de verwachting niet te zijn uitgekomen. Putten had toen in totaal sinds de aanleg f 59.576, 79 bijgelegd. Aangezien Putten 9% garandeerde moet het totale tekort, dat de gemeenten op de Noordwest-Veluwe hadden betaald f 661.944,23 hebben bedragen. In 1893 ging men er van uit, dat de straatweg een tolopbrengst vanaf 11.000,-- per jaar zou geven. In het geval deze opbrengst constant zou blijven zou het nog 40 jaar moeten duren eerdat de tekorten zouden zijn op gehouden. De gemeenteraad verzocht dan ook de tollen af te schaffen en de schuld voor rekening van het rijk te nemen. Later kon met het rijk een overeenkomst tot stand komen, op grond waarvan de tollen werden afgeschaft en de gemeenten van de lasten werden bevrijd. Met deze overeenkomst ging de gemeenteraad van Putten akkoord bij besluit van 31 juli 1893. Behalve de Nijkerkerstraat maakten van de in 1830 aangelegde Zuiderzeestraatweg ook deel uit de Dorpsstraat, Verlengde Dorpsstraat en Harderwijkerstraat. Zowel in Bijsteren als in Diermen waren tollen.

Op de plaats waar de Nijkerkerstraat de Schuitenbeek kruist vond in de nacht van 30 september op 1 oktober 1944 een overval plaats op een personenauto van de Duitse Weermacht. Deze overval gaf aanleiding tot de razzia van Putten. Over deze razzia en de gevolgen daarvan is in het kader van de gemeentelijke voorlichting verschenen een herdruk van het door Tj. Wouters samen gestelde Gedenkboek van Putten alsmede een boekwerkje, getiteld: "Als daar met moord en brand".

Uit: Straatnamenboek, K. Friso, Uitgave buro voorlichting gemeente Putten, 1986.