cY21 - Loopodzolgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand

Podzolgronden.

Holtpodzolgronden behoren tot de podzol*gronden. Podzol ontstaat doordat na regenval de water oplosbare bodembestanddelen van de bovenste lagen worden meegenomen naar onderliggende lagen. Het gaat dan vooral om minerale* stoffen en organische stoffen (resten van verteerde planten of bemesting), en wordt dan humus* genoemd. Deze bestanddelen verdwijnen dus uit de bovenste lagen (de zgn uitspoeling) en blijven achter in onderliggende lagen (de zgn inspoeling). Deze uit- en inspoeling zorgt dat de samenstelling van de bodemlagen gaat verschillen. Op basis van deze verschillen worden dan verschillende horizonten* (ook wel bodemlagen, bijvoorbeeld A1, A2, B) benoemd. Als gevolg van deze uitspoeling kan onder de A1 een horizont ontstaan, waaruit door uitspoeling de humus, ijzer en aluminium geheel of gedeeltelijk zijn verdwenen. Dit is de zgn. loodzandlaag of A2-horizont. Onder bepaalde omstandigheden kan een deel van de uitgespoelde stoffen onder de A2 weer worden afgezet in een inspoelings- of B-horizont. Dit proces wordt podzolering genoemd.

Opdeling.

Er worden een groot aantal verschillende soorten podzolgronden onderscheiden. Daarvoor wordt gebruikt gemaakt van de dikte van de inspoelingslaag (B horizont), de vorm van de organische* stof, de dikte van de humus*houdende bovenlaag (ook wel de A1 horizont) en verdeling in korrelgrootte van het zand.

• De podzolgronden worden in Nederland opgedeeld op grond van de dikte en kleur van de inspoelingslaag of ook wel de B-horizont. Er is alleen sprake van podzolgronden als de B-horizont goed is ontwikkeld.\ Gronden worden alleen tot de podzolgronden gerekend als er géén extra bovenlaag is aangebracht (door mens of natuur).

• Voor de verdere indeling van de podzolgronden wordt gekeken naar de vorm waarin de organische stof in de B-horizont* verkeert. Er worden twee humusvormen onderscheiden: moder en amorfe humus.

  • Moder podzolgronden. De moder wordt gekenmerkt door een mening van organische stof en minerale delen Deze humusvorm is ontstaan door de activiteit van kleine bodemdieren, vooral mijten. De moderbolletjes zijn uitwerpselen van deze dieren. Als de organische stoffen vooral de modervorm hebben wordt de grond als moderpodzolgronden aangeduid. In de bovenste 5-a 10 cm mag amorfe humus voorkomen. Moderpodzolgronden liggen steeds hoog boven het grondwater.

  • Humus podzolgronden. Amorfe humus is humus die gemakkelijk uit elkaar valt en mee wordt genomen door water. Hierdoor spoelt het uit naar diepere lagen. Daar vult het de ruimte tussen de zandkorrels op. Dit zorgt voor een dichte structuur in de onderlaag. Podzolgronden behoren tot de humuspodzolgronden als de organische stof in de duidelijke podzol-B overwegend amorf is over ten minste de bovenste 10 cm.

• De moderpodzol- en de humuspodzolgronden worden weer verder onderverdeeld naar de dikte van de humushoudende bovengrond (of ook wel de A1 horizont): holtpodzolgronden met een dunne, en loopodzolgronden met een matig dikke humushoudende bovengrond. De dikte van deze laag zegt iets van de invloed van de mens op de bovengrond. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een dunne (dunner dan 30 cm) en een matig dikke (30-50 cm) humushoudende bovengrond. Op deze manier worden de jonge ontginningen met een dunne bovengrond gescheiden van de podzolgronden die reeds lang in cultuur zijn. De jonge ontginningen hebben veelal een geploegde, heterogene bovengrond ; de oudere ontginningen bezitten een homogene, humushoudende bovengrond die door een geringe ophoging met potstalmest is ontstaan.

• Voor een nog verdere onderverdeling is de korrelgrootteverdeling van het zand van belang. Deze is van belang, zowel in verband met de doorlatendheid en het vochthoudend vermogen. De korrelgrootteverdeling wordt weergegeven door middel van het percentage zand (de zandfractie), en het leemgehalte (zandkorrels \<0,05 mm). Er zijn fijnzandige en grofzandige podzolgronden onderscheiden. De fijnzandige zijn alle leemarm of zwak lemig, de grofzandige zijn niet naar het leemgehalte ingedeeld. De textuur* wordt bepaald in de bovenste 30 cm, behalve als er in het profiel binnen 30 cm een sterke textuurverandering voorkomt. Dan wordt het leemgehalte van de ondergelegen laag genomen.

LOOPODZOLGRONDEN

Looppodzalgronden zijn moderpodzolgronden met een matig dikke (30-50 cm), humus*houdende bovengrond die in het algemeen is ontstaan door bemesting met potstalmest (zie hoofdstuk 9). Op sommige heidevelden treft men matig dikke A1-horizonten* aan. die op natuurlijke wijze zijn gevormd. Deze plekken dragen gewoonlijk een welige vegetatie van grassen. De moderpodzol-B onder de matig dikke A1-horizonten is vaak opvallend donkerder van kleur dan bij de holtpodzolgronden. De overgang van de A-naar de B-horizont is dan ook niet steeds gemakkelijk vast te stellen. Onder de B-horizont kunnen fibers aanwezig zijn en soms een banden-B. De loopodzolgronden komen veelal voor als betrekkelijk kleine blokken, te midden van woeste of beboste gronden. Het zijn zgn. kampontginningen. Ook vormen zij vaak de relatief jonge randen van engcomplexen. De loopodzolgronden worden onderverdeeld naar de grofheid van het zand.

cY21 - Loopodzolgronden; leemarm en zwak lemig fijn zand

Ten zuiden van Putten, bij Krachtighuizen, hebben deze gronden een humus*houdende bovengrond die door de mens is opgebracht. Op het Fluvioglaciaal*, ten noordoosten van Ede, komen deze gronden voor, in associatie met haarpodzolgronden (Hd21). Hier is van enige menselijke invloed waarschijnlijk geen sprake. De bovengrond is hier zelden dikke dan ca. 35 cm. Het humusgehalte van de bovengrond is in het laatstgenoemde geval hoger dan in het eerste geval; gemiddeld bedraagt het ca. 3,5%. Deze kaarteenheid heeft soms toevoeging . . .g (grind dieper dan 40 cm beginnend). De grond is overwegend in gebruik als bouwland. De grondwatertrap is VII.

De kaarteenheid heeft een zeer geringe verbreiding.

Profiel*

Diepte	Horizont*	Omschrijving
0--- 40 cm	A1	zeer donker grijsbruin (10YR3/2)*, matig humusarm, zwak lemig*, matig fijn zand
40--- 55 cm	B2	donkerbruin (10YR3,5/3), zeer humusarm, zwak lemig, matig fijn zand
55--- 80 cm	B3	donker geelbruin (10YR4/4), zeer humusarm, zwak lemig fijn zand
80---120 cm	C	geel oker (10YR6/6), uiterst humusarm, zwak lemig, matig fijn zand.